Badania wariograficze w polskim systemie prawnym

Autor: Magdalena Kasprzak

Obecnie badania wariograficzne (poligraficzne) nie są niczym zaskakującym. Ich popularność rośnie z każdym rokiem, poszerzając tym samym sektor badań prywatnych. Wariograf nie jest już tylko narzędziem wykorzystywanym przez policję czy inne służby mundurowe. Bardzo często towarzyszy m.in. postępowaniom rekrutacyjnym kandydatów do pracy, sprawdzaniu pracowników, doborowi współpracowników biznesowych czy weryfikowaniu lojalności partnera/małżonka. Szeroki zakres zastosowania tego urządzenia skłania do pytań: kiedy badania wariograficzne są obowiązkowe? Czy można wymagać poddania się im? Czy są zgodne z prawem? Jakie konsekwencje będą towarzyszyć odmowie uczestniczenia w nich? Bezsprzecznie, badania te wkroczyły już do większości działów prawa, warto zatem wiedzieć, jakie prawa i obowiązki im towarzyszą. Niniejsza publikacja przeprowadzi Państwa przez meandry postępowania karnego, jak i szeroko pojętego prawa cywilnego, wskazując obowiązujące regulacje, które bezpośrednio lub pośrednio mają zastosowanie do badań wariograficznych. Pokaże także, gdzie brak odpowiednich uregulowań skutkuje nadużywaniem tego urządzenia. Zwróci Państwa uwagę na fakt, jak ważna jest sama zgoda badanego i czym skutkuje brak asertywności lub możliwości dokonania swobodnego wyboru. Zanim bowiem zaczniemy walczyć z realnym czy wyimaginowanym „wrogiem”, należy go najpierw dobrze poznać.

Spis treści

Wykaz akronimów i skrótów 

Wstęp 

Rozdział 1. Ogólna charakterystyka badań wariograficznych 

1.1.Z dziejów badań wariograficznych 

1.2.Budowa i zasady działania wariografu 

1.3.Przebieg badań wariograficznych 

1.4.Techniki badań wariograficznych w badaniach kadrowych 

Rozdział 2. Wykorzystanie badań wariograficznych w procesie karnym 

2.1.Dopuszczalność prawna badań wariograficznych w procesie karnym 

2.2.Ekspertyza wariograficzna i jej dowodowe znaczenie 

2.3.Badania wariograficzne w postępowaniu dyscyplinarnym prokuratorów 

Rozdział 3. Badania wariograficzne w działaniach służb mundurowych 

3.1.Ogólna charakterystyka służb mundurowych 

3.2.Specyfika wykorzystania wariografu przez służby mundurowe 

3.3.Regulacje prawne w zakresie badań wariograficznych w służbach mundurowych w postępowaniu kwalifikacyjnym i obsadzaniu określonych stanowisk 

3.3.1.Żandarmeria Wojskowa 

3.3.2.Straż Graniczna 

3.3.3.Policja 

3.3.4.Krajowa Administracja Skarbowa – Służba Celno-Skarbowa 

3.3.5.Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencja Wywiadu 

3.3.6.Centralne Biuro Antykorupcyjne 

3.3.7.Służba Kontrwywiadu Wojskowego oraz Służba Wywiadu Wojskowego 

Rozdział 4. Badania wariograficzne w prawie pracy 

4.1.Wariograf a zasady prawa pracy 

4.1.1.Wolność pracy  

4.1.2.Swoboda nawiązywania stosunku pracy 

4.1.3.Ochrona dóbr osobistych pracownika 

4.1.4.Równość praw pracowników 

4.1.5.Zakaz dyskryminacji w stosunkach pracy 

4.1.6.Zasada ryzyka pracodawcy 

4.2.Funkcje badań wariograficznych w prawie pracy 

4.3.Dyskusyjność podstaw prawnych badań wariograficznych w prawie pracy 

4.3.1.Badania wariograficzne kandydatów do pracy 

4.3.2.Badania wariograficzne pracowników 

4.4.Ochrona prywatności pracownika a ochrona jego danych osobowych

4.5.Badania wariograficzne w opinii pracodawców i pracowników

Rozdział 5. Badania wariograficzne jako forma doboru i oceny podwładnych w stosunkach cywilnoprawnych 

5.1.Świadczenie pracy w ramach umów cywilnoprawnych

5.2.Cechy „dobrego” podwładnego

5.3.Badania wariograficzne w procesie rekrutacji

5.3.1.Testy uczciwości

5.3.2.Testy wariograficzne

5.3.3.Testy osobowości

5.4.Rutynowe badania lojalności podwładnych – czyli kontrola najwyższą formą zaufania

5.5.Badania w sytuacjach kryzysowych

5.6.Konsekwencje zastosowania badań wariograficznych w relacjach zawodowych

Rozdział 6. Niekonwencjonalne kierunki wykorzystania badań wariograficznych 

6.1.Badania lojalności partnera

6.2.Badania wariograficzne „poza prawem”

Rozdział 7. Regulacje Unii Europejskiej a możliwości prowadzenia badań wariograficznych w Polsce

Podsumowanie

Bibliografia