Prawne aspekty członkostwa Polski w Unii Europejskiej, tom IX, wydanie 3

Redakcja naukowa: Jan Barcz

Autorzy: Jan Barcz, Anastazja Gajda, Mirosława Malczewska, Arkadiusz Michoński, Artur Nowak-Far, Anna Pudło

Publikacja ukazuje zmiany polityczne w Polsce w ostatnim dwudziestoleciu oraz reformy Unii sfinalizowanej w Traktacie z Lizbony dostosowania i reformy ustrojowe, jakie dokonały się w Polsce w ostatnich latach w związku z przystąpieniem do Unii Europejskiej. Analizie poddano dostosowania ustrojowo-konstytucyjne, ewolucję mechanizmu zarządzania sprawami Unii na szczeblu rządowym, nowe mechanizmy współpracy między Sejmem i Senatem a rządem oraz między rządem a organami samorządu terytorialnego. Przedstawiono także doświadczenia wynikające ze stosowania w Polsce prawa Unii Europejskiej. W obecnym, trzecim wydaniu podręcznika uwzględniono nowy stan prawny w UE, wprowadzony na mocy Traktatu z Lizbony. W znacznej mierze uwzględniona została również praktyka implementacyjna związana z reformami wprowadzonymi na mocy tego Traktatu, skonsolidowana podczas sprawowania przez Polskę Prezydencji w Radzie UE w drugiej połowie 2011 r.

Książka omawia następujące zagadnienia:

• Droga Polski do Unii Europejskiej, a w tym: wkład Polaków w rozwój idei integracji europejskiej, wczesna faza stosunków Polski i Wspólnot (1988–1990), stowarzyszenie Polski ze Wspólnotami, przygotowanie do negocjacji akcesyjnych, polska infrastruktura instytucjonalna negocjacji akcesyjnych, negocjacje akcesyjne, prawidłowości rozwoju procesu integracji Polski z Unią Europejską;
• Traktat akcesyjny, a w nim między innymi: struktura dokumentów akcesyjnych, charakter prawny dokumentów akcesyjnych, procedura przygotowania Traktatu akcesyjnego i jego wejścia w życie, struktura Traktatu akcesyjnego podpisanego w dniu 16 kwietnia 2003 r., ratyfikacja Traktatu akcesyjnego w Polsce;
• Warunki przystąpienia Polski do Unii Europejskiej: okresy derogacyjne, obejmujące: swobodny przepływ osób, swobodny przepływ kapitału, prawo spółek, polityka konkurencji, rolnictwo, polityka transportowa i transport drogowy, podatki, energia, środowisko, budżet i finanse, dostosowania instytucjonalne;
• Konstytucyjne uwarunkowania członkostwa Polski w Unii Europejskiej, a w tym: postanowienia Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 1997 r., konstytucyjny akt integracyjny, decyzja Polski w sprawie powierzenia Unii Europejskiej kompetencji organów władzy państwowej w niektórych sprawach, określenie zakresu kompetencji organów władzy państwowej przekazywanych Unii Europejskiej, konstytucyjne problemy stosowania prawa Unii Europejskiej w polskim krajowym porządku prawnym, postulat zmiany Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej w związku z członkostwem Polski w Unii Europejskiej;
• Zapewnienie skuteczności prawa Unii Europejskiej w polskim systemie prawnym, a w tym między innymi: zapewnienie skuteczności prawa Unii Europejskiej w okresie przedakcesyjnym, ramy instytucjonalne procesu dostosowawczego, zapewnienie skuteczności prawa Unii Europejskiej w wyniku działania ustawodawcy, mechanizmy konsultacji z instytucjami Unii Europejskiej oraz innymi państwami członkowskimi, mechanizmy rozwiązywania konfliktów, zapewnienie skuteczności prawa Unii Europejskiej w wyniku praktyki sądowej, praktyka sądów polskich, postępowania przed sądami unijnymi;
• System koordynacji polityki Polski wobec Unii Europejskiej po akcesie, a w nim: rola Urzędu Komitetu Integracji Europejskiej i Ministerstwa Spraw Zagranicznych, rola Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, współpraca rządu z Sejmem i Senatem w sprawach Unii Europejskiej, system legitymizacji działań administracji wobec partnerów społecznych oraz system litygacyjny;
• Udział Sejmu i Senatu w zarządzaniu sprawami Unii Europejskiej, obejmujący: unijne regulacje dotyczące udziału parlamentów państw członkowskich w sprawach Unii Europejskiej, rozwój regulacji wspólnotowych a następnie unijnych, postanowienia TUE i TFUE odnoszące się do parlamentów państw członkowskich, krajową regulację udziału Sejmu i Senatu w sprawach Unii Europejskiej, umacnianie mechanizmów współdziałania parlamentów i rządów w sprawach Unii Europejskiej, struktury w Sejmie i Senacie zajmujące się sprawami Unii Europejskiej, udział Sejmu i Senatu w wypracowaniu polskiego stanowiska w sprawach Unii Europejskiej dla rządu, udział Sejmu i Senatu w wykonywaniu prawa Unii Europejskiej, współpraca w zakresie opiniowania kandydatów na niektóre stanowiska w Unii Europejskiej, udział Sejmu i Senatu w kontroli poszanowania zasady pomocniczości, postanowienia ustawy odnoszące się do procedur kładek z zastrzeżeniem „zatwierdzenia” przez państwa członkowskie i procedury wystąpienia z UE;
• Udział organów samorządowych i partnerów społecznych w zarządzaniu sprawami Unii Europejskiej, a w nim: polskie organy regionalne i lokalne w procesie decyzyjnym Unii Europejskiej, pozycja ustrojowa samorządu terytorialnego w Polsce, współpraca między organami regionalnymi i lokalnymi a rządem, współpraca między organami regionalnymi i lokalnymi a parlamentem, rola Komitetu Regionów w procesie decyzyjnym Unii Europejskiej, lobbing polskich organów regionalnych i lokalnych w Unii Europejskiej. Przedstawicielstwa polskich regionów w Brukseli, udział partnerów społecznych w zarządzaniu sprawami Unii Europejskiej, regulacje dotyczące partnerów społecznych w Polsce, możliwości udziału partnerów społecznych w procesie decyzyjnym Unii Europejskiej;
• Polska wobec Traktatu konstytucyjnego i Traktatu z Lizbony, a w tym między innymi: Traktat z Nicei, Konwent Unii Europejskiej, Konferencja Międzyrządowa 2003/2004 i Traktat konstytucyjny, procedura ratyfikacyjna Traktatu konstytucyjnego, prace nad nowym traktatem rewizyjnym, mandat Konferencji Międzyrządowej 2007, okres prac Konferencji Międzyrządowej 2007, procedura ratyfikacyjna Traktatu z Lizbony.